MZW05 – Rondwandeling Molenviergang en Koornmolengat (9 km)

Vanuit het voormalige Raadhuisplein in Zevenhuizen loopt u door de Dorpsstraat, langs de Ringvaart en de Tweemanspolder naar de Molenviergang aan de Rotte. Deze vier molens maakten tot 1953 de Tweemanspolder droog.Vervolgens loopt u over de Rottedijk achter het Koormolengat langs de Eendragtsmolen en via het sluisje ‘Zevenhuizense Verlaat’ terug.

Routebeschrijving GPX-bestand

Hervormde kerk
De Hervormde kerk aan de Dorpsstraat is aangewezen als Rijksmonument. Keizer Karel V gaf in 1526 toestemming voor financiering, korte tijd later zijn de kerk en toren gereed gekomen. Het schip van de kerk is – na brand in 1699 – herbouwd in de jaren 1699/1700, de toren is veel ouder (1e helft van de 16e eeuw). De grote klok is uit 1709 en werd in 1943 door de Duitsers gevorderd. In 1946 keerde de klok terug in de toren. Er was ook een kleine klok uit de toren door de Duitsers gevorderd, deze is helaas omgesmolten. Het orgel in de kerk is in 1901 aangekocht van de Goudse RK-parochie O.L.V. Hemelvaart. 

In 1867 zijn de gebrandschilderde ramen verkocht aan een antiquair en het jaar daarop in Parijs geveild om de bouw van een pastorie te financieren. Fragmentjes bevinden zich nu in een restaurant in Amsterdam, in een woonhuis in Amstelveen en in het Historisch Centrum in Zevenhuizen. Zie ook www.groenehartarchieven.nl

Remonstrantse kerk
De Remonstrantse kerk aan de Dorpsstraat dateert uit 1866 en is een Rijksmonument. Voor de bouw werden nog bruikbare onderdelen (bijvoorbeeld balken en ook de koperen lichtkroon en koperen lezenaar) gebruikt van het kerkje dat daarvoor had gestaan en al rond 1660 was gebouwd. In 1954 is het kerkje gekocht door de Vereniging van Vrijzinnige Hervormden Zevenhuizen en omstreken. In 1994 is het gerestaureerd en in 2004 aangewezen als Rijksmonument. Nu wordt er om de twee weken kerkdienst gehouden door de Vereniging Vrijzinnige Protestanten Zevenhuizen, ook is het kerkje een officiële trouwlocatie in de gemeente Zuidplas en worden er concerten in gegeven. 

Ringvaart
De Ringvaart is een belangrijke boezem om het water in de Zuidplaspolder in toom te houden. Meerdere poldergemalen lozen het water op deze vaart. De door veendijken omsloten Ringvaart is karakteristiek en niet weg te denken in het polderlandschap. Voor de pleziervaart is het de meest gebruikte vaarverbinding tussen de Hollandse IJssel en de Rottemeren. Zoals de naam suggereert zou de Ringvaart strikt genomen rondom de Zuidplaspolder moeten liggen, echter tussen Waddinxveen en Moerkapelle is de vaart niet doorgetrokken. Het overtollige water in de Ringvaart wordt door het polder-/boezemgemaal Abraham Kroes tussen Moordrecht en Nieuwerkerk aan den IJssel in de Hollandse IJssel gemalen.

Rotte(meren)
De 18 kilometer lange Rotte is een veenrivier die ‘ontspringt’ in de polder de Wilde Venen (ook wel Honderd Morgen genoemd) bij Moerkapelle bij de voormalige molen de Oorsprong en stroomt tot in het centrum van Rotterdam. In het gebied dat nu het centrum van Rotterdam is, werd in 1270 een 400 meter lange dam in de Rotte gelegd om het water uit de Maas buiten te houden. De dam die vrijwel onmiddellijk werd bebouwd, vormt de oorsprong van Rotterdam. Na verloop van tijd werd deze dam de Hoogstraat genoemd.

Vroeger – vóór de veenwinning – lag de Rotte lager dan het omliggende veen en kon het water op natuurlijke wijze afstromen richting de Maas. Door de drooglegging en intensieve ontwatering is door de eeuwen heen het veen in de polders gedaald. Hierdoor ligt de Rotte nu een stuk hoger dan de aangrenzende polders. Het verschil loopt op tot zo’n 2 tot 3 meter, bij de oorsprong in Moerkapelle wel tot 4 meter.

Molenviergang Tweemanspolder
Tweemanspolder
De Tweemanspolder wordt sinds 1730 bemalen door 4 molens (Rijksmonument). Tussen het waterpeil van de poldersloten en het peil van de Rotte zit een hoogteverschil van 5 meter. Molen 1 maalt het water uit de polder via de tussenboezems naar de volgende molens. Molen 4 maalt het water uiteindelijk naar de Rotte. Dit wordt ook wel een getrapte bemaling genoemd. Tot aan 1951 hebben de windmolens van de molenviergang voor de bemaling van de Tweemanspolder gezorgd. Daarna nam een gemaal dit werk over. Voorheen lagen hier 3 polders: de Moerpolder, de Catgespolder en de Swanlasche polder, de Tweemanspolder beslaat slechts een deel van deze polders. Zie ook www.groenehartarchieven.nl

Koornmolengat
Het Koornmolengat is het laatste stukje moerasveen in dit gebied. Het is nooit ontveend of ontwaterd, er is geen turf gestoken en het is ook niet drooggelegd. Nu is het een natuurreservaat en is beperkt onder leiding van Natuur- en Vogelwacht Rotta (www.rotta-natuur.nl) toegankelijk. Sporen van de eerste Zevenhuizenaren zijn gevonden op de oeverwal. Hier hebben ooit 7 huisjes (Zevenhuizen) en een korenmolen gestaan, eenvoudige huisjes van hout en riet. Het Koornmolengat is het thuishonk van een flinke kolonie aalscholvers. In 2013 waren er tussen de 90 en 100 broedparen, terwijl in de jaren 90 van de vorige eeuw de aalscholver in dit gebied sporadisch werd waargenomen. 

Helofytenfilter KoornmolengatHelofytenfilter
Het Koornmolengat heeft een eigen waterpeil (NAP -1.90m). Om het peil op niveau te houden wordt er water ingelaten vanuit de Rottemeren. Voor het moerasveen is het van belang dat de bodem en het water zo voedselarm mogelijk zijn. Het ingelaten water wordt op natuurlijke wijze gefilterd door een zogenaamd helofytenfilter. Helofyten is de Griekse naam voor moerasplanten, hier voornamelijk riet.

Het filter is een vloeiveld van circa 0,8 hectare tussen de Rottemeren en het eigenlijke Koornmolengat. Doordat het riet zuurstof uit de lucht opneemt en dit transporteert naar het wortelstelsel, is er op die plaatsen veel zuurstofrijk water. Hier vindt een enorme ontwikkeling van bacteriën plaats, die de organische meststoffen in het water uit de Rottemeren omzetten naar voedingsstoffen voor planten en waardoor het water schoon en helder blijft.

Catjes verlaat
In het verleden had elke polder in Zevenhuizen zijn eigen sluis of verlaat. Voor de Catjespolder (nu een deel van de Tweemanspolder) was dit het Catjes verlaat. Door deze oude sluis werd het turf per schip vanuit de polder naar de Rotte gevaren. Restanten van de kademuren zijn nog zichtbaar in de dijk tussen het Koornmolengat en de Rottemeren. Zie www.oudzevenhuizenmoerkapelle.nl

Eendrachtsmolen
De Eendrachtsmolen(Rijksmonument) aan het eind van de Hennipsloot langs de Rotte is een achtkante molen van het type grondzeiler. De molen is in 1727 gebouwd als bovenmolen van een niet meer bestaande molengang. Nu wordt de molen nog wel ingezet om in droge zomers het water in de Rotte te verversen.

Zevenhuizense Verlaat
Dit sluisje is aangewezen als Rijksmonument en dateert uit 1740 en verbindt de Rotte met de Hennipsloot en de Ringvaart. Vroeger werd de Hennipsloot vooral gebruikt voor het varend transport van hennep naar Rotterdam. 

Jachthuis ‘The Jolly Duck’
‘The Jolly Duck’ is een Rijksmonument en gebouwd omstreeks 1920 en heeft tot 1962 als jachthuis dienst gedaan. Onlangs is het gerestaureerd en in gebruik als woonhuis. Vermoedelijk is het pand een vroeg voorbeeld van een prefab bouwpakket.

In de Tweede Wereldoorlog waren de omliggende akkers onder water gezet door de bezetter. Het jachthuis was hierdoor alleen over de dijk en vanuit het dorp over een modderig polderweggetje te bereiken. In die tijd was het huis een schuilplaats voor een groep verzetsmensen en ook de Britse bemanning van een neergeschoten bommenwerper en een Amerikaanse boordschutter kregen er onderdak.

In april 1945 ging het mis. Twee Duitse soldaten waren vanuit het jachthuis beschoten nadat ze van de kerk in Bleiswijk terugfietsten naar Zevenhuizen. Als vergelding werd die avond het jachthuis belegerd door zo’n 20 tot 30 goed bewapende Duitsers. Het resultaat was dat de Amerikaanse boogschutter vrijwel direct werd gedood, terwijl één van de verzetsleiders de dood vond nadat hij zwaargewond in een vennetje viel en verdronk. Daarnaast raakten enkele verzetsmensen gewond. Ook een paar Duitsers werden uitgeschakeld.

Waterberging
Als het water in de Rotte door overvloedige regenval te hoog dreigt te worden, dan wordt het teveel aan water tijdelijk opgeslagen in de Eendrachtspolder. Speciaal voor dat doel is er een waterberging aangelegd waarin 4 miljoen m3 water kan worden geborgen. De aflaat, Eendrachter Verlaat geheten, pompt bij zo’n situatie de berging met een hoeveelheid van 1200 m3 water per minuut in ongeveer 55 uur ‘vol’ (ter vergelijking: een grote badkamer is in 1 seconde gevuld = 20m3 per seconde).  Bij calamiteiten wordt ongeveer 1 miljoen m3 water in het achterliggende plas- en drasgebied geborgen.

De natuurwaarde van de waterberging stijgt met de jaren. Door de eilandjes in het gebied is het een paradijs voor watervogels, zoals de knobbelzwaan, nijlgans, Canadese en grauwe gans, meerkoet, lepelaar, blauwe en zilverreiger, watersnip, kievit, bergeend, krakeend, kuifeend, waterhoen en ga zo nog maar even door.

In de waterberging is de 2 kilometer lange internationale roeibaan Willem Alexander geïntegreerd. Voor internationale roeiwedstrijden moet het waterpeil in de waterberging met ongeveer 1 meter worden verhoogd. Dit water wordt vanuit de Hennipsloot ingelaten. Dat duurt enkele maanden zodat de natuur en de vogels op de eilandjes in de waterberging er de minste last van hebben, bovendien bevat het water in de Hennipsloot minder organische meststoffen (is schoner) dan het water van de Rotte.

Boerderij Voorzorg
Het Rijksmonument boerderij ‘Voorzorg’ aan de Eendrachtsweg 1 is een redelijk goed voorbeeld van een langhuisboerderij van omstreeks 1900, waarbij de voorgevel van het woongedeelte rijk is uitgevoerd in de traditie van de Overgangsarchitectuur met elementen uit de Neo-Renaissance en Chaletstijl. In het bijzonder is daarbij de ambachtelijke vaardigheid van het snijwerk van belang. De boerderij werd, ter vervanging van een oudere boerderij, in fasen gebouwd: in 1895 werd door architect/aannemer P. Tuinzaad eerst de achterste schuur gebouwd, daarna in 1900 het zomerhuis en als laatste het woonhuisgedeelte met sierspant in 1908.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *